The Gospel According to Luke
Believer’s Bible Commentary
by
William MacDonald
مقدمه
”زیباترین كتاب دنیا“ — ارنست رنان
الف) جایگاه منحصر به فرد در میان کتب مقدس
“زیباترین كتاب دنیا که موجود است” توصیفی بسیار تحسین‌برانگیز است، مخصوصاً اگر از جانب انسانی شكاك باشد. با این حال این جمله ارزیابی منتقد فرانسوی از انجیل لوقا است. كدام ایماندار نكته‌بین قادر است شاهكار الهامی انجیل‌نویس را زیر سؤال ببرد؟ احتمالاً لوقا تنها نویسنده‌ی غیریهودی است كه خدا وی را برای نگاشتن كلام خود برگزید و این امر می‌تواند جواب این سؤال باشد كه چرا این كتاب برای وارثان فرهنگ یونانی رومی جذاب است.
سمنان
اگر ظرافت‌های منحصر به فرد لوقای طبیب نبود، چه‌بسا نمی‌توانستیم چنان كه شایسته‌ی خداوند عیسی است از خدمات وی تقدیر به عمل آوریم. این انجیل محبت خداوندمان و ارمغان نجات او نه‌تنها برای یهودیان بلكه برای تمام انسان‌ها، توجه خاص او به افراد، حتی به فقیران و قشر مطرود جامعه را مورد تأكید قرار داده است. همچنین لوقا تأكید بسیاری بر پرستش (ذکر الگوهایی از “سرودهای اولیه” ی مسیحیان در لوقا ۱ و ۲)، دعا و روح‌القدس می‌گذارد.
ب) نویسنده
لوقا كه اهل انطاكیه و حرفه‌اش طبابت بود، همراهی و دوستی درازمدتی با پولس و مصاحبتی دقیق با دیگر رسولان داشت و تمام مطالبی را كه گردآوری كرده بود همچون داروی جان در دو كتابی كه نگاشت برای ما به جای گذاشته است.
شواهد بیرونی که اوزبیوس (Eusebius) در کتاب مشهور خود “تاریخ کلیسا” (Historia Ecclesiastica) از جمله در عبارات فوق ذكر می‌كند شاهدی بر نگارش انجیل سوم به دست لوقا است كه با سنت جهانی مسیحیت اولیه مطابقت دارد. ایرنائوس، از پدران اولیه‌ی کلیسا، نویسنده‌ی انجیل سوم را لوقا می‌داند. دیگر مدافعان این نظریه (اینكه لوقا نویسنده‌ی انجیل سوم است) ژوستین شهید، هگسیپوس (Hegesippus)، كلمنت اسكندریه و ترتولیان هستند. در نسخه‌ی فشرده و خلاصه‌ی مارسیون که یکی از بدعت‌گزاران مشهور بود، لوقا به عنوان تنها انجیل پذیرفته‌ی شده معرفی شده‌است. فهرست موراتوری که از قطعات پراكنده تشکیل شده، انجیل سوم را “انجیل لوقا” می‌نامد.
لوقا تنها نویسنده‌ای است كه به نگارش ادامه انجیل خود دست زد و در واقع در كتاب دوم یعنی “اعمال رسولان” نام نویسنده‌ی كتاب كه لوقا است به وضوح ذكر می‌شود. قسمت‌هائی كه اصطلاحاً آنها را قسمت‌های “ما” نامیده‌اند، متونی هستند كه نویسنده نیز در بطن ماجرا ظاهر می‌شود (۱۶:۱۰، ۵:۲۰=۶، ۲۱:۱۵، ۲۷:۱، ۲۸:۱۶، ر.ک ۲-تیموتائوس ۴:۱۱). با استفاده از روش حذف و اضافه کاملاً روشن می‌شود كه تنها لوقا می‌توانست با تمام زمان‌های مورد اشاره تطبیق نماید. از تقدیم هر دو كتاب به تئوفیلوس و سبك نگارش به وضوح پیدا است كه انجیل لوقا و اعمال را یك نویسنده نگاشته است.
پولس، لوقا را “طبیب حبیب” می‌نامد و نام او را جدا از مسیحیان یهودی‌تبار برمی‌شمرد (كول ۴:۱۴)، موضوعی كه او را تبدیل به تنها نویسنده غیریهودی در عهدجدید كرده است. انجیل لوقا و کتاب اعمال به تنهایی از تمام رسالات پولس حجم بیشتری دارند.
شواهد درونی باعث تقویت مستندات بیرونی و سنت كلیسایی می‌گردد. فهرست واژگان (اصطلاحات مربوط به پزشكی در آن نسبت به دیگر نویسندگان عهدجدید دقیق‌تر است)، به اضافه‌ی سبك یونانی فرهیخته، نه‌تنها ثابت می‌كند كه نویسنده‌ی آن یك طبیب مسیحی فرهیخته است، بلكه شخصی كه با مفاهیم یهودی كاملاً غریبه بود. علاقه‌ی لوقا به ذكر تاریخ وقایع و تحقیق دقیق (به عنوان مثال ۱:۱-۴؛ ۳:۱)، او را تبدیل به اولین مورخ قرن اول كرده است.
ج) تاریخ نگارش
محتمل‌‌ترین تاریخ برای نگارش انجیل لوقا دهه‌ی شصت قرن اول است، در حالی كه برخی نگارش آن را بین سال‌های ۷۵ -۸۵ (یا حتی قرن دوم) فرض می‌کنند، و این تا حدودی به خاطر این است كه گروه اخیر منکر توانائی مسیح برای پیشگوئی دقیق ویرانی اورشلیم هستند. شهر اورشلیم در سال ۷۰ میلادی ویران گردید، بنابراین پیشگویی خداوند می‌بایست پیش از آن تاریخ ثبت شده‌باشد.
از آنجا كه تقریباً همه اتفاق نظر دارند كه انجیل لوقا پیش از اعمال نگاشته شده، و با توجه به اینكه اعمال در سال ۶۳ میلادی با پولس در روم پایان می‌یابد، باید تاریخی پیش از آن را برای لوقا مدنظر قرار داد. چنانچه تاریخ نگارش لوقا را بعد از این دوران بدانیم، به سختی می‌توان باور نمود كه آتش‌سوزی بزرگ روم كه نرون گناه آن را به گردن مسیحیان نهاد و جفای متعاقب آن بر مسیحیان (۶۴ م) و شهادت پطرس و پولس از دید اولین تاریخ‌نگار كلیسا پنهان مانده باشد. از این رو به احتمال زیاد تاریخی بین سال‌های ۶۱-۶۲ م صحیح است.
د) پیش زمینه و موضوع
یونانی‌ها به دنبال انسانی كاملاً الهی بودند، شخصی با بهترین خصوصیات مردان و زنان، اما بدون نواقص و كاستی‌های آنان. لوقا عیسی را پسر انسان معرفی می‌كند که در عین قدرتمندی سرشار از ترحم و رأفت است. انسانیت او بر همه‌چیز سایه انداخته است.
لوقا به دعاهای او بیش از اناجیل دیگر اشاره كرده و همدردی و ترحم او بارها ذكر شده‌است. شاید به همین دلیل است كه زنان و كودكان از چنان جایگاه بلندی برخوردار هستند. انجیل لوقا همچنین به انجیل بشارتی معروف است. در اینجا انجیل به امت‌ها نیز بشارت داده می‌شود و خداوند عیسی به عنوان نجات‌دهنده‌ی جهان معرفی می‌گردد. و سرانجام اینكه این انجیل راهنمای طریق شاگردی است. می‌توانیم طریق شاگردی را در زندگی خداوندمان دنبال نماییم و جزئیات آن را در تربیت پیروانش ببینیم. این همان ویژگی است كه ما به طور خاص در تفسیر خود مدنظر قرار داده‌ایم. ما در زندگی این انسان كامل، تمام عناصر لازم به جهت زندگی ایده‌ال برای تمام انسان‌ها را خواهیم یافت. همچنین در سخنان بی‌همتای او راهی كه ما را بدان فرامی‌خواند، یعنی راه صلیب را می‌یابیم.
هنگامی كه به مطالعه‌ی انجیل لوقا می‌پردازیم، صدای نجات‌دهنده را می‌شنویم كه ما را فرامی‌خواند تا همه چیز را ترك کرده از او پیروی نماییم. اطاعت جزئی اساسی از معرفت روحانی است. هر چه بیشتر به ژرفنای این تجارب دست می‌یابیم، مفهوم كلام خدا بر ما آشكارتر می‌شود.
طرح کلی انجیل لوقا
۱ -
مقدمه: هدف و روش لوقا (۱:۱-۴)
۲ -
ظهور پسر انسان و پیشگام او (۱:۵-۲:۵۲)
۳ -
آمادگی پسر انسان برای خدمت (۳:۱-۴:۳۰)
۴ -
پسر انسان اقتدار خود را به اثبات می‌رساند (۴:۳۱-۵:۲۶)
۵ -
پسر انسان خدمت خود را تشریح می‌کند (۵:۲۷-۶:۴۹)
۶ -
پسر انسان خدمت خود را گسترش می‌دهد (۷:۱-۹:۵۰)
۷ -
افزایش مخالفت‌ها با پسر انسان (۹:۵۱-۱۱:۵۴)
۸ -
تعلیم و شفا در راه اورشلیم (باب‌های ۱۲-۱۶)
۹ -
پسر انسان شاگردان خود را تعلیم می‌دهد (۱۷:۱-۱۹:۲۷)
انجیل به روایت لوقا
تفسیر کتاب مقدس برای ایماندارن
ویلیام مک دونالد
The Gospel According to Luke
Believer’s Bible Commentary
by
William MacDonald
مقدمه
”زیباترین كتاب دنیا“ — ارنست رنان
الف) جایگاه منحصر به فرد در میان کتب مقدس
“زیباترین كتاب دنیا که موجود است” توصیفی بسیار تحسین‌برانگیز است، مخصوصاً اگر از جانب انسانی شكاك باشد. با این حال این جمله ارزیابی منتقد فرانسوی از انجیل لوقا است. كدام ایماندار نكته‌بین قادر است شاهكار الهامی انجیل‌نویس را زیر سؤال ببرد؟ احتمالاً لوقا تنها نویسنده‌ی غیریهودی است كه خدا وی را برای نگاشتن كلام خود برگزید و این امر می‌تواند جواب این سؤال باشد كه چرا این كتاب برای وارثان فرهنگ یونانی رومی جذاب است.
اگر ظرافت‌های منحصر به فرد لوقای طبیب نبود، چه‌بسا نمی‌توانستیم چنان كه شایسته‌ی خداوند عیسی است از خدمات وی تقدیر به عمل آوریم. این انجیل محبت خداوندمان و ارمغان نجات او نه‌تنها برای یهودیان بلكه برای تمام انسان‌ها، توجه خاص او به افراد، حتی به فقیران و قشر مطرود جامعه را مورد تأكید قرار داده است. همچنین لوقا تأكید بسیاری بر پرستش (ذکر الگوهایی از “سرودهای اولیه” ی مسیحیان در لوقا ۱ و ۲)، دعا و روح‌القدس می‌گذارد.
ب) نویسنده
لوقا كه اهل انطاكیه و حرفه‌اش طبابت بود، همراهی و دوستی درازمدتی با پولس و مصاحبتی دقیق با دیگر رسولان داشت و تمام مطالبی را كه گردآوری كرده بود همچون داروی جان در دو كتابی كه نگاشت برای ما به جای گذاشته است.
شواهد بیرونی که اوزبیوس (Eusebius) در کتاب مشهور خود “تاریخ کلیسا” (Historia Ecclesiastica) از جمله در عبارات فوق ذكر می‌كند شاهدی بر نگارش انجیل سوم به دست لوقا است كه با سنت جهانی مسیحیت اولیه مطابقت دارد. ایرنائوس، از پدران اولیه‌ی کلیسا، نویسنده‌ی انجیل سوم را لوقا می‌داند. دیگر مدافعان این نظریه (اینكه لوقا نویسنده‌ی انجیل سوم است) ژوستین شهید، هگسیپوس (Hegesippus)، كلمنت اسكندریه و ترتولیان هستند. در نسخه‌ی فشرده و خلاصه‌ی مارسیون که یکی از بدعت‌گزاران مشهور بود، لوقا به عنوان تنها انجیل پذیرفته‌ی شده معرفی شده‌است. فهرست موراتوری که از قطعات پراكنده تشکیل شده، انجیل سوم را “انجیل لوقا” می‌نامد.
لوقا تنها نویسنده‌ای است كه به نگارش ادامه انجیل خود دست زد و در واقع در كتاب دوم یعنی “اعمال رسولان” نام نویسنده‌ی كتاب كه لوقا است به وضوح ذكر می‌شود. قسمت‌هائی كه اصطلاحاً آنها را قسمت‌های “ما” نامیده‌اند، متونی هستند كه نویسنده نیز در بطن ماجرا ظاهر می‌شود (۱۶:۱۰، ۵:۲۰=۶، ۲۱:۱۵، ۲۷:۱، ۲۸:۱۶، ر.ک ۲-تیموتائوس ۴:۱۱). با استفاده از روش حذف و اضافه کاملاً روشن می‌شود كه تنها لوقا می‌توانست با تمام زمان‌های مورد اشاره تطبیق نماید. از تقدیم هر دو كتاب به تئوفیلوس و سبك نگارش به وضوح پیدا است كه انجیل لوقا و اعمال را یك نویسنده نگاشته است.
پولس، لوقا را “طبیب حبیب” می‌نامد و نام او را جدا از مسیحیان یهودی‌تبار برمی‌شمرد (كول ۴:۱۴)، موضوعی كه او را تبدیل به تنها نویسنده غیریهودی در عهدجدید كرده است. انجیل لوقا و کتاب اعمال به تنهایی از تمام رسالات پولس حجم بیشتری دارند.
شواهد درونی باعث تقویت مستندات بیرونی و سنت كلیسایی می‌گردد. فهرست واژگان (اصطلاحات مربوط به پزشكی در آن نسبت به دیگر نویسندگان عهدجدید دقیق‌تر است)، به اضافه‌ی سبك یونانی فرهیخته، نه‌تنها ثابت می‌كند كه نویسنده‌ی آن یك طبیب مسیحی فرهیخته است، بلكه شخصی كه با مفاهیم یهودی كاملاً غریبه بود. علاقه‌ی لوقا به ذكر تاریخ وقایع و تحقیق دقیق (به عنوان مثال ۱:۱-۴؛ ۳:۱)، او را تبدیل به اولین مورخ قرن اول كرده است.
ج) تاریخ نگارش
محتمل‌‌ترین تاریخ برای نگارش انجیل لوقا دهه‌ی شصت قرن اول است، در حالی كه برخی نگارش آن را بین سال‌های ۷۵ -۸۵ (یا حتی قرن دوم) فرض می‌کنند، و این تا حدودی به خاطر این است كه گروه اخیر منکر توانائی مسیح برای پیشگوئی دقیق ویرانی اورشلیم هستند. شهر اورشلیم در سال ۷۰ میلادی ویران گردید، بنابراین پیشگویی خداوند می‌بایست پیش از آن تاریخ ثبت شده‌باشد.
از آنجا كه تقریباً همه اتفاق نظر دارند كه انجیل لوقا پیش از اعمال نگاشته شده، و با توجه به اینكه اعمال در سال ۶۳ میلادی با پولس در روم پایان می‌یابد، باید تاریخی پیش از آن را برای لوقا مدنظر قرار داد. چنانچه تاریخ نگارش لوقا را بعد از این دوران بدانیم، به سختی می‌توان باور نمود كه آتش‌سوزی بزرگ روم كه نرون گناه آن را به گردن مسیحیان نهاد و جفای متعاقب آن بر مسیحیان (۶۴ م) و شهادت پطرس و پولس از دید اولین تاریخ‌نگار كلیسا پنهان مانده باشد. از این رو به احتمال زیاد تاریخی بین سال‌های ۶۱-۶۲ م صحیح است.
د) پیش زمینه و موضوع
یونانی‌ها به دنبال انسانی كاملاً الهی بودند، شخصی با بهترین خصوصیات مردان و زنان، اما بدون نواقص و كاستی‌های آنان. لوقا عیسی را پسر انسان معرفی می‌كند که در عین قدرتمندی سرشار از ترحم و رأفت است. انسانیت او بر همه‌چیز سایه انداخته است.
لوقا به دعاهای او بیش از اناجیل دیگر اشاره كرده و همدردی و ترحم او بارها ذكر شده‌است. شاید به همین دلیل است كه زنان و كودكان از چنان جایگاه بلندی برخوردار هستند. انجیل لوقا همچنین به انجیل بشارتی معروف است. در اینجا انجیل به امت‌ها نیز بشارت داده می‌شود و خداوند عیسی به عنوان نجات‌دهنده‌ی جهان معرفی می‌گردد. و سرانجام اینكه این انجیل راهنمای طریق شاگردی است. می‌توانیم طریق شاگردی را در زندگی خداوندمان دنبال نماییم و جزئیات آن را در تربیت پیروانش ببینیم. این همان ویژگی است كه ما به طور خاص در تفسیر خود مدنظر قرار داده‌ایم. ما در زندگی این انسان كامل، تمام عناصر لازم به جهت زندگی ایده‌ال برای تمام انسان‌ها را خواهیم یافت. همچنین در سخنان بی‌همتای او راهی كه ما را بدان فرامی‌خواند، یعنی راه صلیب را می‌یابیم.
هنگامی كه به مطالعه‌ی انجیل لوقا می‌پردازیم، صدای نجات‌دهنده را می‌شنویم كه ما را فرامی‌خواند تا همه چیز را ترك کرده از او پیروی نماییم. اطاعت جزئی اساسی از معرفت روحانی است. هر چه بیشتر به ژرفنای این تجارب دست می‌یابیم، مفهوم كلام خدا بر ما آشكارتر می‌شود.