Persian Scripture

تفسیر کتاب مقدس برای ایماندارن

انجیل به روایت متی

نويسنده
ويلیام مکدونالد

Believer’s Bible Commentary
The Gospel According to Matthew

by
William MacDonald

مقدمه

«از نظر عظمت مفهوم و نیز قدرتی كه با آن مجموعه‌ای بزرگ از مطالب تحت انقیاد تفكّرات عظیم درآمده، هیچ نوشته‌ای در عهدعتیق یا عهدجدید كه دارای مضمون تاریخی است، نمی‌تواند با انجیل متی مقایسه شود.» «تئودور زان»

الف) جایگاه منحصر به فرد در میان کتب مقدس

انجیل متی پلی كامل بین عهدعتیق و جدید است. اولین واژه‌های آن ما را به گذشته‌ای دور، به دوران ابراهیم، جَد قوم خدا در عهدعتیق و به داود، اولین پادشاه بزرگ اسرائیل می‌برد. انجیل متی با تاكیداتش، با ساختار و محتوای یهودی‌‌اش، با نقل قول‌‌های بسیار از کتب مقدسه عبری و نیز جایگاه آن در ابتدای كتب عهدجدید، منطقی‌‌ترین و بهترین نقطه برای آغاز بشارت پیغام مسیحیت به جهان می‌باشد.

قرن‌های مدیدی است كه متی این جایگاه اول را در ترتیب چهار انجیل به خود اختصاص داده و این موضوع بدان دلیل است كه تا چندی پیش اعتقاد کلی در میان محققان دنیای مسیحیت بر این بود كه انجیل متی اولین انجیلی است که به رشته تحریر درآمد. همچنین سبک شفاف و منظم انجیل متی، آن را مناسب‌‌ترین انجیل برای قرائت در جمع ایمانداران ساخته است. از این جهت محبوب‌‌ترین و مردم‌پسندترین انجیل بوده و گاهی با انجیل یوحنا بر سر این مقام رقابت می‌كند. اعتقاد به اینکه متی اولین انجیل مکتوب نیست هیچ چیزی از اصول‌گرائی ما کم نمی‌کند. در هر صورت، مسیحیان اولیه که بالغ بر هزاران نفر می‌شدند تقریباً همگی یهودی‌‌تبار بودند و قبل از هر چیز برآوردن نیازهای نخستین مسیحیان كاملاً منطقی به نظر می‌رسد.

ب) نویسنده

شواهد خارج از کتاب‌‌مقدس مبنی بر اینكه متی خراج‌‌گیر ملقب به لاوی، اولین انجیل را نوشت بسیار کهن و فراگیر هستند. نظر به اینكه متی از اعضای برجسته گروه رسولان به شمار نمی‌رفت، نسبت دادن نگارش اولین انجیل به او اگر واقعاً کار وی نباشد، عجیب به نظر می‌سد.

علاوه بر سند بسیار كهنی كه (Didache) (تعلیمات دوازده رسول) نام دارد، نقل قول‌‌هائی از ژوستین شهید، دیونیسیوس اهل قُرِنتس، تِئوفیلوس اَنطاكیه و آتناگوراس آتنی مبنی بر اعتبار و اصالت این انجیل وجود دارد. اوزبیوس، مورخ كلیسا از پاپیاس نقل می‌كند كه «متی (logia) را به زبان عبری تنظیم و انشا كرد و هر كس به فراخور حال خود آن را تفسیر نمود.» ایرنائوس، پنتانوس و اوریجن اساساً با این گفته موافق هستند. عموماً اعتقاد بر این است كه منظور از «عبری» همان لهجه آرامی است كه یهودیان زمان خداوند عیسی بدان تكلم می‌كردند، همان طور كه در عهدجدید نیز به همین معنی است. اما (logia) به چه معنی است؟ این واژه یونانی که حالت جمع دارد، معمولاً به معنی «الهامات الهی» (وحی) است، همان طور كه عهد‌عتیق شامل الهامات خدا می‌باشد. البته بیان پاپیاس نمی‌تواند به این معنی باشد. سه دیدگاه اصلی در این باره وجود دارد:‏
(۱) منظور وی به صورت تحت‌اللفظی، نگارش انجیل متی به زبان عبری است. به عبارت دیگر، متی نسخه‌‌ای از انجیل خود را به زبان آرامی مخصوصاٌ با هدف بشارت و هدایت یهودیان به سوی مسیح و تقویت مسیحیان عبرانی نوشت و نسخه یونانی آن اندکی بعد به عرصه ظهور آمد (۲) گفته‌ی پاپیاس تنها به سخنان عیسی اشاره دارد كه بعدها در ضمن انجیل متی به نگارش درآمد (۳) به (Testimonia) اشاره می‌‌کند، یعنی نقل قول‌‌هائی از کتب مقدس عهد عتیق كه نشان می‌دهند عیسی همان مسیح موعود است. دیدگاه‌های ۱ و ۲ محتمل‌تر از دیدگاه ۳ می‌باشند.

نسخه یونانی انجیل متی هیچ شباهتی به یک ترجمه محض ندارد، بلکه چنین روایت گسترده‌‌ای (كه هیچ مخالفی هم ندارد) بایستی بنیادی واقعی و حقیقی داشته باشد. آن طور که سنت کلیسا می‌گوید، متی به مدت ۱۵ سال در فلسطین موعظه کرد و سپس آنجا را به منظور بشارت انجیل به مناطق خارج از حدود فلسطین ترك نمود. امكان دارد در حدود سال ۴۵ پس از میلاد، وی برای یهودیانی كه عیسی را به عنوان مسیح موعود پذیرفته بودند، ‌اولین پیش‌‌نویس انجیل خود (یا فقط خطابه‌‌های مسیح) را به زبان آرامی نوشته باشد و بعدها نسخه‌‌ای به زبان یونانی برای استفاده جهانی تهیه كرده باشد. فلاویوس یوسف، مورخ یهودی معاصر متی نیز همین کار را کرد. وی نیز ابتدا پیش‌‌نویس اولیه‌ای از کتاب خود به نام «جنگ‌‌های یهود» را به زبان آرامی نوشت و سپس شكل نهایی كتاب را به یونانی به رشته تحریر درآورد.

شواهد درونی اولین انجیل به خوبی با یهودی وفاداری كه به عهدعتیق عشق می‌ورزید و از نعمت دقیق بودن در امر نویسندگی و ویراستاری برخوردار بود صدق می‌كند. متی به عنوان كارمند اداری دولت روم می‌بایست هم در زبان قوم خود (آرامی) و هم در زبان طبقه حاكمه مهارت داشته باشد (رومیان در مناطق شرقی نه از زبان لاتین بلکه از زبان یونانی استفاده می‌كردند).

ذکر اعداد و جزئیات عددی، مثل‌‌های مربوط به پول و اصطلاحات پولی و مالی، همه در مورد شخصی که کارش گرفتن خراج و مالیات بود صدق می‌كند. همچنین شیوه‌ی اختصار و منظم او در نگارش را باید مدیون شغل قبلی وی دانست. گوداسپید، محققی که به داشتن دیدگاه‌‌های غیرمحافظه‌‌كارانه مشهور است، نگارش این انجیل به دست متی را پذیرفته است. بخش عمده‌ای از این پذیرش به علت همین شواهد مستدل خارجی می‌باشد. علیرغم وجود چنین شواهد گسترده و فراگیر خارجی و نیز شواهد مطلوب درونی ، اكثر محققین و صاحب‌‌نظران خارج از اردوی اصول‌‌گرایان، این دیدگاه سنتی را كه متی باجگیر این كتاب را نوشته، رد می‌كنند. آنان بر اساس دو موضوع اصلی این نظریه را مردود می‌دانند. در وهله اول، فرض كنیم مرقس اولین انجیل مکتوب بوده (موضوعی كه امروزه به عنوان «حقیقتِ انجیل» در بسیاری از محافل تعلیم داده می‌شود). چگونه امکان دارد یك رسول و شاهد عینی تا این حد، از مطالب مرقس استفاده كند؟ (۹۳ درصد از مطالب انجیل مرقس در سایر اناجیل نیز یافت می‌شود). در پاسخ به این سوال، قبل از هر چیز باید گفت این مطلب كه مرقس اولین انجیل بوده، ثابت نشده است. شهادات و روایات بسیار قدیمی تصدیق می‌نمایند كه متی اولین نویسنده انجیل بوده و نظر به اینكه مسیحیان اولیه تقریباً همگی یهودی بوده‌‌اند، قبولِ این مطلب منطقی به نظر می‌رسد. اما حتی اگر ما الویت نگارش انجیل مرقس را بپذیریم (و بسیاری از محافظه‌كاران این را پذیرفته‌اند) متی می‌توانسته تشخیص دهد كه كار مرقس تا حد نسبتاٌ زیادی از خاطرات شمعون پطرس، یكی از یاران رسولی متی اقتباس شده و روایات كلیسای اولیه نیز حاكی از اعتقاد به این مطلب می‌باشد (رجوع کنید به مقدمه انجیل مرقس).

دومین بحثی كه در مخالفت با شروعِ انجیل توسط متی (یا هر شاهد عینی دیگر) مطرح می‌شود این است كه این كتاب فاقد جزئیات روشن و زنده می‌باشد. مرقس كه هیچ‌‌کس ادعا نمی‌كند وی شاهدِ عینی رسالت و خدمت مسیح بوده حاوی جزئیات زنده و متنوعی است ‌كه دال بر حضور وی در جریان وقایع می‌باشد. اگر اعتقاد داشته باشیم كه متی اولین نویسنده انجیل بوده چگونه ممکن است یك شاهد عینی چنان بی‌روح و بی‌احساس بنویسد؟‌ شاید شخصیت یك خراج‌گیر این موضوع را به خوبی توجیه كند.

لاوی به منظور داشتن جای كافی برای خطابه‌‌های خداوند، ‌می‌توانسته جزئیات غیرضروری را حذف نماید. اگر مرقس اولین نویسنده بود و متی پِی برده بود كه یادداشت‌‌های دست اول پطرس به خوبی ارائه شده‌‌اند این مطلب به خوبی صِدق می‌كرد.

ج) تاریخ نگارش

اگر این باور عمومی درست باشد كه متی نسخه‌‌ای اولیه از انجیل (یا حداقل گفته‌‌های عیسی) را به آرامی نوشته بود، تاریخ آن باید، سال ۴۵ بعد از میلاد مسیح و ۱۵ سال پس از صعود باشد، كه این تاریخ با روایات كهن صدق می‌كند. متی می‌‌توانسته است انجیلی كامل‌‌تر، بر طبق قوانین كلیسا و به زبان یونانی در سال ۵۰ یا ۵۵ یا حتی دیرتر عرضه كند. این نظریه كه انجیل پس از تخریب اورشلیم (۷۰ سال پس از میلاد مسیح) باید نوشته شده باشد، به نسبت زیادی، براساسِ ناباوری به توانایی مسیح برای پیشگوئی كردن جزئیات حوادث آینده و سایر فرضیه‌‌های منطقی كه وحی الهی را نادیده می‌گیرند یا انكار می‌كنند قرار گرفته است.

د) پیش‌زمینه و موضوع

هنگامی كه مسیح متی را فراخواند، او مرد جوانی بود. او که از نظر اصلیت، یهودی و از دیدگاه آموزش و مهارت، به کار جمع‌آوری مالیات یا خراج‌گیری اشتغال داشت، همه چیز را ترك كرد تا به دنبال مسیح برود. یكی از چندین كاری كه برای جبران گذشته‌اش انجام داد، این بود كه یكی از دوازده رسول گردید. دیگر اینكه به عنوان نویسنده كتابی كه اكنون آن را به نام اولین انجیل می‌شناسیم انتخاب شد. به طور كلی باور بر این است كه متی همان لاوی بود (مرقس ۱۴:‏۲ و لوقا ۲۷:‏۵).

او ادعا نمی‌كند كه کتابش، روایت كامل زندگی مسیح است. این انجیل با نسب‌‌نامه مسیح و سال‌‌های اولیه حیات او شروع می‌شود و سپس به یكباره، به آغاز رسالت و خدمت علنی مسیح هنگامی كه حدوداً ۳۰ سال داشت می‌پَرد. متی كه توسط روح‌القدس هدایت شده بود جنبه‌‌هائی از زندگی و رسالت منجی را انتخاب نموده که او را به عنوان مسیح خدا معرفی و تصدیق نماید. سپس كتاب به سوی اوج می‌رود و به بازگوئی محاكمه، مرگ، تدفین، رستاخیز و صعود خداوند عیسی مسیح می‌پردازد، و البته در این اوج، بنیانِ نجات بشر نهاده شده است. به همین دلیل است كه این كتاب، انجیل نامیده شده، نه به این علت كه در آن، راه نجاتِ مردمانِ گناهکار مهیا گشته، بلكه بیشتر به این دلیل كه بیانگر قربانی مسیح است كه به واسطه آن نجات امكان‌پذیر شده است. این تفسیر به هیچ وجه قصد ندارد خسته كننده یا فنی باشد، بلكه بیشتر در نظر دارد مُشَوِق مطالعه و تَعَمُقِ مستقلِ فردی باشد و اکثر مطالب آن با هدف ایجاد اشتیاقی نیرومند در قلب خوانندگان برای بازگشت پادشاه نوشته شده است.

پس حتی من، با قلبی سوزان‌تر
پس حتی من، با آرزوئی شیرین‌تر،
ای مسیح برای ساعتی كه تو بازگردی ناله سر می‌دهم،
برای ظهور آتشین قدم‌های تو، از خود بی‌خود می‌شوم.

اقتباس از کتاب «پولس رسول» نوشته اف. دبلیو. اچ. مایرز